GEURHERKENNING
Lekker hè? De geur van je zeep. Herken je wat erin zit? Kaneel… sinaasappel… vanille…
Je neus ruikt via reukzenuwen die rechtstreeks in verbinding staan met de hersenen.
Afb.: Servier Medical Art by Servier https://smart.servier.com, CC BY 3.0 < https://creativecommons.org licenses by3.0> via Wikimedia Commons
De binnenkant van je neus bestaat uit een aantal lagen die de neus helpen bij het herkennen van geuren die het oppikt.
De bovenste laag bestaat uit slijm die geurstoffen vasthoudt. De laag eronder bestaat uit epitheelcellen. Deze cellen dienen als barrière tegen bacteriën en andere schadelijke substanties die via de neus het lichaam in willen komen. Onder de laag epitheelcellen bevinden zich de olfactorische neuronen, de zogenaamde reukzenuwcellen.
Deze neuronen zijn de schakel tussen de buiten- en de binnenwereld: ze herkennen de diverse geuren én informeren de hersenen hierover.
Om de geuren op te vangen strekken de reukzenuwcellen dendrieten, een soort uitlopers uit tussen de epitheelcellen en in het slijm. Deze dendrieten hebben reukreceptoren op het celoppervlak die op één specifieke geurstof passen. Net een sleutel die in een slot past.
Drie procent van het hele menselijke genoom* is gewijd aan het maken van verschillende receptoren; hierdoor kunnen we een grote verscheidenheid aan geuren herkennen.
De dendrieten hebben veel verschillende reukreceptoren; deze lijken nog het meest op sloten. Elke reukreceptor heeft een specifieke sleutel nodig om geactiveerd te worden. Elke geurstof heeft een andere chemische samenstelling en vorm waardoor het in sommige reukreceptoren wel past, maar niet in andere. Nadat een neuron een geurstof heeft gedetecteerd, stuurt het een signaal naar de reukkolf in de hersenen. Omdat elk neuron maar één soort receptor heeft die specifiek is voor één geurstof, stuurt elk neuron een signaal naar een andere plek in de reukkolf.
De hersenen interpreteren een geur op basis van de combinatie van gebieden die in de reukkolf worden gestimuleerd.
Hoewel mensen niet zo goed kunnen ruiken als andere dieren, zoals honden, denken wetenschappers dat mensen meer dan 1 biljoen verschillende geuren kunnen onderscheiden. Veel van deze geuren kunnen worden gekoppeld aan herinneringen.