LICHAAMSGEUR IN EEN FLESJE
Tijdens het browsen op internet stuit ik van tijd tot tijd op bijzondere artikelen. Dit is een artikel dat geschreven is naar aanleiding van een onderzoek gefinancierd door de EU over de “Geur van geluk”, voor de behandeling van depressies
Het klinkt als een idee uit een fantasyfilm, maar wetenschappers hopen dat het mogelijk wordt om de geur van geluk te bottelen voor mensen die leiden aan fobieën en depressies.
Oorspronkelijke titel:
Bottling the smell of happiness to help treat depression
Wetenschappers bestuderen de geuren die ons lichaam produceert als we blij of bang zijn, om te zien hoe deze geuren de emotionele toestand van anderen kunnen beïnvloeden.
Ons lichaam produceert verschillende geuren wanneer we gelukkig zijn of bang. Deze zogenaamde chemosignalen -die feitelijk geurloos zijn- worden gezien als trigger om geluk of angst bij anderen aan te wakkeren. Op deze manier wordt sociale interactie beïnvloed door geur.
“Het lijkt wel wat op een emotionele besmetting. Als ik angst voel, wordt mijn lichaamsgeur geroken door mensen om mij heen en kunnen zij zelf, onbewust, angst gaan voelen. Op dezelfde manier kan de geur van geluk bij andere mensen leiden tot een positieve gemoedstoestand.” zegt Enzo Pasquale Scilingo, een professor aan de Afdeling Informatiekunde aan de Universiteit van Pisa, Italië.
“Hadden we maar een geluksspray…” oppert Prof. Scilingo. “Als we een geur kunnen vinden die een gelukkige gemoedstoestand (of een algemene positieve gemoedstoestand) kan veroorzaken, denk ik dat we heel veel mensen kunnen helpen.”
Prof. Scilingo hoopt dat binnen een paar jaar wetenschappers daartoe in staat zijn. Dit zou vooral belangrijk kunnen zijn in de nasleep van de Covid-19-pandemie, waarbij het aantal gevallen van depressie vooral onder jongeren toeneemt.
‘Ik wil niet zeggen dat het hebben van een spray mensen zal (genezen), maar ik denk dat het een heel mooie bijdrage kan zijn.”
Deconstructing-depression-2
Psychscenehub, CC-BY-SA-4.0 https://creativecommons.org/licenses-by-sa-4.0, via Wikimedia Commons
Zweet en geur van geluk
Prof. Scilingo coördineert een project genaamd POTION, dat onderzoek doet naar deze chemosignalen. De onderzoekers gebruiken video’s om angst of geluk bij mensen op te wekken, en verzamelen vervolgens het zweet om te analyseren welke chemische verbindingen bij welke emotie vrijkomen.
“De volgende stap is het synthetiseren van de geuren en onderzoeken hoe ze emoties bij anderen opwekken.”
Uiteindelijk zouden angstgeuren en de reacties van mensen daarop gebruikt kunnen worden om psychiaters meer inzicht te geven in de verschillende aspecten van fobieën en depressie. Geluksgeuren kunnen worden ingezet om te helpen bij de behandeling.
“Als we de geur van geluk naast de gebruikelijke behandeling van fobieën of depressie kunnen gebruiken, kunnen we de effectiviteit van de therapie vergroten”, zegt prof. Scilingo.
De POTION-onderzoekers bestuderen ook welke invloed geuren hebben op de sociale interacties tussen mensen en op het gevoel van ‘erbij horen’ of ‘buitengesloten worden’ door anderen.
Prof. Scilingo: “Uit eerder onderzoek is gebleken dat de emotionele toestand van een persoon invloed kan hebben op hoe hij of zij op andere mensen reageert en hoe anderen op hen reageren. Iemand die angst voelt, zal minder snel mensen benaderen of vertrouwen, en anderen zullen op hun hoede zijn. Het omgekeerde geldt voor geluk – hoe gelukkiger iemand is, hoe groter de kans dat hij anderen zal vertrouwen en aantrekken.”
Zoogdieren
Dr. Lisa Roux, onderzoeker aan het Interdisciplinair Instituut voor Neurowetenschappen in Frankrijk, verklaart: “Het reukvermogen bij zoogdieren is op unieke wijze verbonden met het deel van de hersenen dat betrokken is bij emoties en het creëren van herinneringen. Zo is geur belangrijk voor herkenning tussen mensen. Een moeder kan bijvoorbeeld de geur van haar kind herkennen, en dit kan een belangrijk onderdeel zijn van de binding.
Wij mensen gebruiken onze reukzin meer dan we denken. Het is vaak onbewust en een beetje taboe –we voelen ons er niet zo prettig bij– maar er zijn steeds meer aanwijzingen dat geur belangrijk is bij sociaal gedrag.”
De reukkolf, het eerste deel van de hersenen dat chemosignalen verwerkt is rechtstreeks verbonden met het limbisch systeem,. Het limbisch systeem regelt emotionele reacties, het vermogen om een ander individu te herkennen en speelt een rol bij het samenstellen van herinneringen.
Alle andere zintuigen –smaak, gehoor, zicht en tast– worden door andere delen van de hersenen verwerkt voordat ze geleid worden naar het Limbisch systeem.
Dit komt waarschijnlijk doordat geur het belangrijkste zintuig is geweest voor het voortbestaan van soorten. Dr. Roux: “Chemische signalering is heel belangrijk, ook voor bacteriën. Het is een heel oude modaliteit, het is echt essentieel.”
Plezier en pijn
Het reukvermogen is gelinkt aan vreugde en depressie, waarschijnlijk door de unieke link met het Limbisch systeem.
Een onderzoek in 2014 heeft uitgewezen dat tot één derde van de mensen met een verstoord reukvermogen gevoelens van depressie ervaren. Volgens de onderzoekers ligt de oorzaak voor een deel in zorgen om sociale interacties en persoonlijke hygiëne, alsook het verlies van smaak. Maar het is ook aannemelijk dat het verlies van reuk de werking van het brein beïnvloedt en dan specifiek het deel van emotionele regulering.
“Dit klinkt zeer aannemelijk”, reageert Dr. Roux, “omdat het reukvermogen direct contact heeft met het Limbisch systeem en dus de Amygdala die een belangrijke rol speelt in het regelen van emoties.“
Muizen
Dr. Roux is hoofdonderzoeker van sociOlfa, een project dat onderzoekt hoe het brein van een muis chemosignalen verwerkt wanneer het een nieuw individu tegenkomt, en deze vervolgens gebruikt om herinneringen te creëren.
“Muizen hebben veel interactie door het ruiken van de verschillende lichaamsdelen van andere muizen, en specifieke geur geeft veel informatie over de sociale status van het andere individu.”
Dieren gebruiken geur voor het markeren en herkennen van hun territorium. Als twee muizen in experimentele omstandigheden vechten, dan zal de winnaar een gebied markeren door te urineren. De verliezer zal ook een geur afscheiden, maar op slechts één plek.
“Een dominante muis heeft specifieke moleculen die aangeven dat hij dominant is. Een ziek dier zal in zijn geurmengsel ziekteverschijnselen vertonen. Vrouwelijke muzen gebruiken geur voor het selecteren van een (het liefst onbekend) mannetje voor het bevorderen van genetische diversiteit.
Voor mij is het een (vorm van) taal. Het is een manier om belangrijke informatie binnen een sociale groep over te brengen, belangrijk om de hiërarchie binnen de groep in stand te houden, en het is heel belangrijk voor de voortplanting.”
Door te bestuderen hoe muizenhersenen chemosignalen verwerken, kunnen onderzoekers de algemene principes begrijpen van hoe hun hersenen sociale herinneringen vormen. De resultaten kunnen ook voor mensen relevant zijn. Het begrijpen hoe het muizenbrein chemosignalen verwerkt tijdens sociale interacties en bij het vormen van herinneringen die horen bij een individu, kunnen wetenschappers herkennen wat er gebeurt als deze functies fout gaan, bijvoorbeeld in muismodellen van autisme.
Uiteindelijk zou dit wetenschappers ook kunnen helpen begrijpen wat er gebeurt bij mensen wier vermogen om anderen te herkennen verminderd is – bijvoorbeeld mensen met de ziekte van Alzheimer – of mensen die problemen hebben met sociale interacties veroorzaakt door autisme.
Artikel d.d. 4 januari 2022 – Alex Whiting
ec.europa.eu/research
Synthetisch versus natuurlijk
Mijn hart gaat uit naar mensen, jongeren die het moeilijk hebben, die vast zitten en een helpende hand nodig hebben. Het staat voor mij buiten kijf dat er een taak ligt voor mij en onze practitioners. Ik vroeg me wel zeer af of deze groep mensen gebaat zijn bij het toedienen van een synthetisch middel.
Tijdens het vertalen van dit artikel moest ik namelijk sterk denken aan het gemak waarmee artsen oxytocine toedienen en voorschrijven aan zwangere vrouwen voor het opwekken van de bevalling en aan jonge moeders voor het stimuleren van de borstvoeding. Nu pas wordt duidelijk welk effect synthetische oxytocine heeft.
Zou het ook zo gaan als we synthetische geluksgeuren tot ons nemen? Wie zal het zeggen… Gelukkig heb ik al een geluksgeur in een flesje (en velen met mij). Dat hoef ik niet meer te onderzoeken, dat heeft PubMed namelijk al voor me op een rij gezet. Hier is een link naar verschillende onderzoeken.
Dit artikel werd voor het eerst gepubliceerd op 16 maart 2021.
Het onderzoek in dit artikel wordt gefinancierd door de EU.